چكيده :
نقوش آثار دستي و سنتي هر قومي بيانگر علايق، هويت، باورها و سنتهاي فرهنگي و آييني آنان است و از طريق اين آثار ميتوان به ويژگيهاي مردم آن منطقه پي برد. مطالعه طرحها و رنگهاي نقوش سنتي ميتواند زمينههاي كاربردي نو و همچنين زنده نگه داشتن آنها را فراهم آورد. بر اين اساس، هدف از پژوهش حاضر، بررسي طرح، رنگ و موتيفهاي ترمه سنتي يزد بهمنظور كاربرد در تابلوهاي هنري است. روش تحقيق اين پژوهش از نظر هدف، كاربردي و از نظر ماهيت، توصيفي–تحليلي ميباشد. جامعه و نمونه تحقيق شامل كليه نقوش و موتيفهاي ترمه يزدي در اسناد و منابع كتابخانهاي، آثار موجود در موزههاي مردمشناسي ايران و استان يزد، منابع اينترنتي و همچنين طرحهاي عرضهشده در بازار يزد است.
در اين پژوهش از روش تلفيقي تئوري و عملي براي خلق آثار بهره گرفته شد؛ بدين ترتيب كه ابتدا تمامي موتيفها، طرحها و رنگهاي ترمه سنتي يزد شناسايي و بهطور مجزا مورد بررسي قرار گرفتند. سپس با مرور آثار و بازخواني نقشمايهها، فرايند سادهسازي و بازآفريني نمادين موتيفها انجام شد و در نهايت روند كار با طراحي نرمافزاري و اجراي نهايي با استفاده از تكنيكهاي چاپ و نقاشي روي پارچه، مجموعهاي از تابلوهاي هنري خلق گرديد.
بر اساس نتايج مطالعه، نقش بتهجقه بيشترين كاربرد را در اين ترمهها داشته و در زمينه و حاشيه بهعنوان نقش اصلي به كار رفته است. در كنار آن، موتيفهاي شاخصي همچون گلهاي شاهعباسي، نقوش گياهي ختايي و اسليمي، و تركيببندي لچك–ترنج و حاشيهها نيز حضور پررنگ داشتهاند. همچنين رنگهايي نظير قرمز لاكي، آبي، سبزآبي، فيروزهاي، سورمهاي و نارنجي بيشترين كاربرد را در طراحي تابلوها داشتهاند.
