تحليل محتواي كتب مطالعات اجتماعي پايه ششم مبتني بر خبرگي آموزشي و نقدتربيتي آيزنر

چكيده :

هدف اصلي اين پژوهش تحليل محتواي كتاب درسي پايه ششم ابتدايي براساس مؤلفه¬هاي خبرگي آموزشي و نقدتربيتي آيزنر است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش كاربردي محسوب مي-گردد. روش تحقيق به لحاظ ماهيت از نوع تحليلي و توصيفي و به لحاظ روش اجرا از نوع "تحليل محتواي كمي" بود. جامعه آماري پژوهش، كتب پايه ششم ابتدايي بود كه به صورت هدفمند كتاب مطالعات اجتماعي به عنوان نمونه انتخاب شد و براساس مولفه¬هاي موردنظر تحليل و بررسي و نتايج استخراج گرديد. در گام نخست براي شناسايي مؤلفه¬هاي خبرگي آموزشي و نقادي تربيتي؛ مقالات وكتب متعددي مورد بررسي و مطالعه قرار گرفت و مؤلفه¬هاي مورد نظر بدست آمد. در گام دوم كتاب مطالعات اجتماعي ششم ابتدايي، براساس (سياهه مولفه¬هاي خبرگي آموزشي و نقادي تربيتي آيزنر) تحليل شد. ابزار اندازه¬گيري داده¬ها در اين پژوهش، جدول مقوله بندي (سياهه مولفه¬هاي خبرگي آموزشي و نقادي تربيتي) بود. متن كتاب، فعاليت¬ها و تصاوير مطالعه و بررسي و با روش تحليل محتواي كمي داده¬هاي حاصله مورد تحليل قرار گرفت. تحليل داده¬ها با استفاده از تكنيك آنتروپي شانون 1974 انجام گرديد. بررسي¬هاي انجام شده 38 زيرمولفه را براي دو مولفه¬ي اصلي خبرگي اموزشي و نقادي تربيتي معرفي كردند. تحليل محتواي كتاب مطالعات اجتماعي با توجه به زيرمولفه¬هاي دو مقوله¬ اصلي نشان داد كه بيشترين مولفه¬ها به ترتيب مربط به زيرمولفه¬ي محتواي مناسب و كافي (فراواني 215)، زيرمولفه¬ي انسجام محتوا (فراواني 193)، وضوح و شفافيت (فراواني 149)، زيرمولفه¬ي يكپارچگي محتوا در زمينه¬هاي مرتبط (فراواني 142)، زيرمولفه¬ي ارتباط با اهداف آموزشي (فراواني 128) و زيرمولفه¬ي ارزيابي و بازخورد(فراواني 126) هستند. از سوي ديگر تعدادي از زيرمولفه¬هاي بررسي شده در محتواي كتاب نشان داد زيرمولفه¬ي نقد و بررسي رسانه (فراواني 6)، زيرمولفه¬ي ارائه الگوهاي نقش (فراواني 21) كمترين ميزان فراواني را دارا هستند. بنابراين، كتاب تعليمات اجتماعي كه وظيفه تربيت نسل آينده را با توجه به آرمان¬ها، ارزش¬ها و باورهاي يك كشور را دارد، نتوانسته است با توجه به زيرمولفه¬ي "ارائه الگوي نقش مناسب" براي فراگيران اسطوره¬هاي ملي مناسبي را معرفي كند. از سوي ديگر "زيرمولفه¬ي زيباشناسي آموزشي" كه جزئيات طراحي و اجراي برنامه درسي، بررسي نحوه ارائه محتوا، استفاده از ابزارهاي متنوع آموزشي را بيان مي-كند از جمله زير مولفه¬هاي بسيار مهم است كه در تحليل محتواي كتاب كمتر به آن توجه شده بود. زيرمولفه¬ي "خلاقيت در آموزش" كه ميزان خلاقيت و نوآوري را در طراحي و اجراي دروس ارائه مي¬كند يكي ديگر از زيرمولفه¬ها¬ي مهم خبرگي آموزشي است كه در محتواي كتاب كمتر مورد توجه بوده است.